Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat overgewicht en obesitas het risico op verschillende soorten kankers vergroot. Dit geldt in ieder geval voor de volgende soorten:

• Baarmoederhalskanker
• Slokdarmkanker
• Nierkanker
• Alvleesklierkanker
• Leverkanker
• Maagkanker
• Meningeoom (tumor in het hersenvlies)
• Multipel myeloom
• Darmkanker
• Borstkanker (na de menopauze)
• Eierstokkanker
• Galblaaskanker
• Schildklierkanker

Opvallend is dat niet alleen overgewicht op de volwassen leeftijd dit vergrote risico op kanker veroorzaakt. Onderzoek laat namelijk zien dat het hebben van een hoger gewicht als kind, tiener of jongvolwassene het risico op het krijgen van kanker op latere leeftijd vergroot.

Kan je dit risico beïnvloeden door af te vallen?

Uit onderzoek blijkt dat afvallen het risico op het krijgen van kanker verlaagt, vooral voor vrouwen. Het verband tussen een blijvend verlaagd gewicht en het risico op kanker op de lange termijn moet wel nog verder worden onderzocht. Recente onderzoeken hebben ook aangetoond dat een metabole operatie (maagverkleining) het risico op het ontwikkelen van kanker verlaagt. Het bewijs hiervoor is echter niet zo sterk, doordat de studies vaak kleine groepen mensen onderzochten en de mensen maar een paar jaar vervolgden.
Ook is het bewezen dat de kans om te overlijden aan kanker lager is na gewichtsverlies.

Hoeveel groter is het risico op kanker bij overgewicht of obesitas?

In een onderzoek uit 2019 is ingeschat hoeveel groter het risico op verschillende soorten kankersoorten wordt per toename van 5 punten op het BMI. Een kritische noot hierbij is dat BMI niet de beste inschatting geeft voor het gezondheidsrisico (de hoeveelheid visceraal vet is bijvoorbeeld belangrijker), maar de meeste onderzoeken gebruiken nu eenmaal het BMI omdat dit makkelijk te berekenen is, dus hier is de meeste informatie op gebaseerd.

Het onderzoek laat zien hoeveel de kans op kanker vergroot is per 5 BMI-punten toename:

• Slokdarmkanker: 1,5 keer (voor mannen en vrouwen)
• Darmkanker: 1,2 keer voor mannen; 1,1 keer voor vrouwen
• Galblaaskanker: 1,1 keer voor mannen; 1,6 keer voor vrouwen
• Alvleesklierkanker: 1,1 keer (voor mannen en vrouwen)
• Leverkanker: 1,2 keer voor mannen, 1,1 keer voor vrouwen
• Nierkanker: 1,2 keer voor mannen; 1,3 keer voor vrouwen
• Borstkanker: 1,1 keer (voor vrouwen na de menopauze)
• Baarmoederhalskanker: 1,6 keer

Hoe komt dit?

Het is nog niet geheel duidelijk waardoor overgewicht het risico op kanker vergroot. Maar er zijn een aantal dingen waarvan het al wel duidelijk is dat ze hiervoor belangrijk zijn: 1) een verhoogde insulinespiegel in het bloed (zoals bij diabetes type 2); 2) veranderingen in geslachtshormonen door overgewicht; 3) laaggradige inflammatie; 4) veranderingen in stofjes die gemaakt worden in vetweefsel (adipocytokines); 5) veranderingen doordat vet in organen wordt opgeslagen in plaats van in vetweefsel; 6) celveranderingen op micro-niveau; 7) gedeelde oorzaken van obesitas en kanker, zoals verstoring van het dag-nachtritme en het dieet; 8) een veranderd darm-microbioom bij overgewicht; 9) mechanische oorzaken door obesitas.

Wat kan je doen?

Zoals hierboven al gezegd, kan afvallen het risico op kanker door overgewicht of obesitas kleiner maken. Wat in ieder geval helpt is stoppen met roken, een gevarieerd dieet eten met noten, fruit, groente en olijfolie, meer gaan bewegen (bijvoorbeeld wandelen), en zo min mogelijk alcohol drinken.
Als je al overgewicht of obesitas hebt en het moeilijk is om af te vallen, is het voorkómen van verdere gewichtstoename ook al heel goed om je kans op het krijgen van kanker te verkleinen.
Het verbeteren van je leefstijl, bijvoorbeeld door het volgen van een Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI) is een goede eerste stap. Indien dit niet voldoende helpt kan je ook gewichtsverlagende medicijnen voorgeschreven krijgen. Hoe dat precies werkt lees je hier.
In het geval van ernstige obesitas kan je een metabole operatie (een maagverkleining) overwegen. Daarover kan je in dit artikel meer lezen.

Bronnen

De informatie in dit artikel is gebaseerd op dit wetenschappelijke artikel:
Avgerinos et al. Obesity and cancer risk: Emerging biological mechanisms and perspectives. Metabolism: Clinical and Experimental (2019).