Veranderingen in de hersenen bij obesitas

Bij obesitas verzwakt de reactie van de hersenen op een maaltijd, en dit blijft zo na afvallen. Dit rapporteerden wetenschappers van het Amsterdam UMC recent in het vakblad Nature metabolism. Deze bevindingen zouden mede het jojo-effect kunnen verklaren, waarbij mensen herhaaldelijk afvallen en weer aankomen. Ons eerdere artikel over het jojo-effect vind je hier.

Veranderde hersenactiviteit bij obesitas

Voor het onderzoek scanden de wetenschappers de hersenen van twee groepen van 30 mensen, waarvan de ene groep obesitas had en de andere niet. Deze scans werden gedaan na het inbrengen van suikers of vetten in de darmen. Dit resulteerde in activiteit in het striatum, een deel van de hersenen dat eetgedrag aanstuurt. Maar deze activiteit was lager bij mensen die leven met obesitas dan bij degenen zonder. Het experiment werd vervolgens herhaald bij dezelfde personen nadat ze gedurende 3 maanden tijd zo’n tien procent waren afgevallen. Hersenscans lieten zien dat de activiteit in het striatum nog steeds even laag was ná afvallen als ervoor. Obesitas resulteert er dus in dat de hersenen minder actief reageren op eten, en dit effect blijft bestaan na afvallen.

Dopamine

Het striatum produceert ook het hormoon dopamine, een stofje dat zorgt voor verlangen, motivatie, en beloning. Zo zorgt dopamine ervoor dat je het verlangen hebt om te gaan eten, en dat je je goed voelt nadat je gegeten hebt. Drugs zorgen vaak voor een tijdelijke dopaminepiek, wat er op den duur voor zorgt dat de hersenen minder dopamine gaan produceren en er minder gevoelig voor worden. Omdat er steeds meer nodig is om dezelfde reactie te krijgen, raken mensen verslaafd. Aangezien er ook dopamine wordt gemaakt na de maaltijd, bekeken de wetenschappers of de dopamineproductie anders is bij mensen met obesitas. Ze brachten bij deelnemers een slangetje in de darmen waardoor ze vetten of suikers in lieten lopen. Na een toediening van vetten zagen ze inderdaad verschillen in de dopamineproductie tussen mensen met en zonder obesitas. Bij mensen die leven met obesitas produceerden de hersenen namelijk minder dopamine. Ook nadat de deelnemers waren afgevallen bleef deze dopamineproductie verlaagd. Na een toediening van suiker zagen de onderzoekers geen verschillen in dopamineproductie tussen mensen met en zonder obesitas.

Wat betekent dit?

Het onderzoek toont aan dat de hersenen van mensen met obesitas anders reageren op eten, wat mee kan spelen bij eetstoornissen. Het feit dat de reactie van de hersenen niet herstelt na afvallen kan verklaren waarom veel mensen op den duur weer aankomen. Het onderzoek laat echter ook zien dat niet elke voedingsstof op dezelfde manier een effect heeft op de hersenen. Zo was de dopamineproductie wel verlaagd na toediening van vetten, maar niet na toediening van suiker. Er blijven dus nog open vragen over de precieze mechanismen die dit veroorzaken. Ook duurde de studie maar twaalf weken, en kan het dus zijn dat de hersenen op een langere termijn wel herstellen.

Verder lezen? Hier kun je de oorspronkelijke studie lezen.

Dit artikel is geschreven op 25 augustus 2023